پژواک – صدای دانشجو

در عصر حاضر هوش مصنوعی به ابزاری فراگیر در تمام لایه های جامعه تبدیل شده است.
این فناوری در کنار انسان ها فکر میکند ، تصمیم گیری میکند و سرانجام هر کاری را پیش بینی میکند و کمتر فعالیتی را میتوان نام برد که از این فناوری مصون مانده باشند اما همین موضوع باعث به وجود آمدن چالش هایی شده است ؛ چرا که استفاده ناآگاهانه از هوش مصنوعی باعث سوگیری ،خطا و تضعیف قدرت فکری انسان ها میشود.
کتابخانه ها از دیرباز نهاد هایی بوده اند که دسترسی آزاد به دانش را ترویج کرده اند اما در عصر فناوری این ماموریت شکل دیگری یافته است ؛ در چنین شرایطی نقش کتابخانه ها از نگهداری کتاب ها در قفسه های کتابخانه و حفاظت از دانش بشری برای نسل آینده فراتر رفته و امروزه وظیفه ی آگاهی رسانی و آموزش نیز به این نهاد محول شده است .
کتابخانه ها را می توان به عنوان پلی میان دانش بشری و فناوری های نوظهور دید ، اما باید به این نکته نیز اشاره کرد که کتابخانه ها باید نقش خود را در هدایت اخلاقی کاربرها در استفاده هدفمند و صحیح از فناوری های نوظهور پررنگ تر کنند.

تحولات فناورانه‌ی دهه‌های اخیر مرز میان واقعیت و بازنمایی را دگرگون کرده و به شکل‌گیری وضعیتی انجامیده است که از آن با عنوان «عصر پسا‌حقیقت» یاد می‌شود. در چنین فضایی، توانایی شناختی انسان برای داوری در برابر انبوه داده‌ها و روایت‌های متناقض، به مهارتی حیاتی بدل شده است. این مقاله با تمرکز بر مفهوم تاب‌آوری دیجیتال و نقش آن در مواجهه‌ی آگاهانه‌ی دانشجویان با آشوب اطلاعاتی، می‌کوشد ابعاد روان‌شناختی، شناختی و اخلاقی این مفهوم را بررسی کرده و مسیرهایی برای تقویت ظرفیت حقیقت‌جویی در زیست دانشگاهی پیشنهاد دهد.

هدف این مقاله، بررسی تأثیرات هوش مصنوعی بر مشاغل حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی با تمرکز بر مخاطرات شغلی و راهکارهای تاب‌آوری است. نتایج نشان می‌دهد که فناوری‌های هوشمند با خودکارسازی فرایندهای روتین، نیمه‌حرفه‌ای و حتی تخصصی مانند فهرست‌نویسی، مجموعه‌سازی و خدمات مرجع، موجب حذف یا دگرگونی بسیاری از نقش‌های حرفه‌ای شده‌اند. در مقابل، مهارت‌های نوظهوری؛ چون مهندسی‌ دستور، سواد‌ داده، تحلیل اطلاعات و اخلاق هوش مصنوعی به‌عنوان مسیرهای تاب‌آوری و سازگاری معرفی شده‌اند. پیشنهاد پژوهش آن است که متخصصان این حوزه از طریق یادگیری مستمر، بازنگری برنامه‌های درسی و مشارکت در طراحی سامانه‌های هوشمند، موقعیت شغلی خود را تثبیت کنند، شرایط احراز مشاغل نوظهور برای آن‌ها فراهم شود و نقش مؤثری در پیاده‌سازی، راهبری و کاربری فناوری‌های نوین در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی ایفا نمایند.