انجمن یک شتاب‌دهنده تخصصی کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات- در گپ‌و گفت با : دکتر بهروز بیات (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان)
- جهت آشنائی هر چه بیشتر خوانندگان نشریه، ممنون می‌شوم سوابق علمی و حرفه‌ای خود در حوزه کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات را تشریح کنید.
عرض سلام و وقت بخیر دارم خدمت خوانندگان عزیز و دانش دوست نشریه شناسه
بهروز بیات هستم عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، کارشناس آموزش زبان انگلیسی، کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی و دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی با گرایش مدیریت اطلاعات از دانشگاه آزاد اسلامی. دوره MBA یکساله و دوره مدرس کارآفرینی را زیر نظر کانون فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف در سال 85 گذرانده ام. به عنوان منتور با پارک های علم و فناوری، مراکز رشد و شتاب دهندهها همکاری دارم. در سال 1391 در جشنواره کارآفرینان استان به عنوان کارآفرین برتر استان همدان معرفی شدم. چندین کسب و کار و شرکت را از ابتدای تأسیس تا رسیدن به مراحل رشد همراهی کردهام و شکر خدا توانستهام قدمهایی را برای اشتغال مستقیم و غیر مستقیم حداقل 200 دانشآموخته دانشگاه بردارم. آخرین حوزه کاری من تأسیس گروه علمی پژوهشی “بامادانا” هست. به عنوان یکی از 5 عضو اصلی گروه سعی کردهام با استفاده مناسب از فن آوری اطلاعات و اصول دورکاری، دانش و مهارت افراد را در ایجاد ارزش افزوده برای اطلاعات به کار ببرم. ما در این گروه با الهام از قانون دوم رانگاناتان و رسیدن به اصل “هر شهروندی اطلاعاتش” در عصر اطلاعات و روزگار اکنون در پی تأمین اطلاعات مورد نیاز شهروندان در تمام حوزهها هستیم و معتقدیم شهروندان امروز برای تصمیمگیری در تمام امور نیاز به اطلاعات درست، به موقع و کافی دارند و حاضرند برای این اطلاعات هزینه پرداخت کنند. ما در این گروه با شعار “توانا بود هرکه با ما بود” ارائه خدمات مطلوب را اصل اساسی خود قرار دادهایم.
- از دیدگاه شما، چه حوزههای جدیدی برای کارآفرینی در صنعت اطلاعات در پیش روی متخصصان این رشته در ایران وجود دارد؟
کتابداران و اطلاعرسانان سالهاست که با توسعهی مهارتهای اطلاعاتی و ورود به عرصهی کارهای گوناگون مانند مدیریت دانش، فرصتهایی را برای تبیین ارزش خویش بدست آوردهاند، اما به نظر بنده با ورود به عرصه اطلافرینی و نهادینه کردن آن در حوزه کسب و کار نتایج بهتری نیز به دست خواهند آورد. اطلافرینی کارآفرینی با اطلاعات و کالاهای اطلاعاتی است و به اطلافرینان کمک میکند تا بتوانند در آوردگاهی به نام بازار، به هماوردی بپردازند و با سودآوری در این عرصه پاداشهای مورد انتظار را دریافت نمایند. بنده به ایجاد ارزش افزوده در بخشهای مختلف صنعت اطلاعات ایمان راسخ دارم و بر این باورم که متخصصان علم اطلاعات و دانششناسی در قلمروهای متعدد این صنعت میتوانند ورود کنند. از جمله این موارد میتوان به آزادکاریها ( freelancing) اشاره کرد. آزاد کارها در سال 2017 درآمدهای بسیار خوبی داشتهاند و بر اساس گزارش مجله فوربس آزاد کاری جزو 5 کسب و کار پردرآمد در دنیا بوده است. در این حوزه به طور معمول درآمد ها از دو شیوه کلی کسب میشوند، تبدیل مهارت به پول و پاداشهای مالی و تولید و تبدیل محتوا به پول و پاداشهای مالی، البته اینها کلیت ماجرا هستند و به تعداد افراد و بسته به خلاقیت و نوآوری آنها شیوههای مختلف برای انجام این امر میتوان طراحی کرد. انشاالله اگر عمری بود و فرصتی پیش آمد در کارگاههای تخصصی میتوان جزییات را تبیین و تشریح کرد.
- به نظر شما، به عنوان یکی از افراد دارای دانش تخصصی و تجربه‌های حرفه‌ای سودمند در رابطه با کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات، چالش‌های پیش‌روی متخصصان این حوزه جهت کارآفرینی کدامند؟
با ورود به هزاره سوم میلادی، دنیای اطلاعات تمایل به تغییر رویه و تجدید نظر در نوع و شکل ارتباط بین افراد با دیگران و حفظ داراییهای فرهنگی بشر داشته که حرکتهای عظیمی هم در این راستا انجام شده است. همچنین کارآفرینی فرایندي است که درمحیطها و مجموعههاي مختلفی اتفاق میافتد و طی آن تغییرات در سیستم اقتصادي از طریق نوآوريهاي افرادي که به فرصتهاي اقتصادي واکنش نشان میدهند، رخ میدهد که این باعث ایجاد ارزش فردي و اجتماعی میشود. از سوی دیگر افزایش روز افزون حجم اطلاعات، گسترش سریع اینترنت، تولید قالبهای گوناگون اطلاعاتی، پیدایش و تحول چندرسانهایها و تمایل فزاینده پژوهشگران برای دسترسی به قالب الکترونیکی اطلاعات، نقش و عملکرد متخصصان علوم اطلاعرسانی را در جهان امروز دستخوش تحول ساخته است. بهگونهای که در حال حاضر اینترنت گستردهترین و روزآمدترین منبع اطلاعاتی بوده و عمومیت آن همچنان رو به افزایش است. امروزه، کارشناسان اطلاعات مجبور هستند از استراتژیها و مهارتهای نوینی برای دگرگونی، بقا و هماوردی در دنیای اطلاعات مجازی بهره جویند. بررسی نوشتهها، پژوهشها، نظر متخصصان حوزهای و نیز استفاده از شیوههایهای علمی، روشهای سودآور را برای تولید، سازماندهی، و اشاعه اطلاعات نشان میدهد. این روشها که به عنوان روشهای اطلافرینی از سوی پژوهشگران گوناگون پذیرفته شدهاند میتوانند به آنها در ایجاد فرایند اطلافرینی کمک کنند. لذا با توضیحات فوق میتوان مهم ترین چالش پیش روی دانش آموختگان علم و اطلاعات و دانش شناسی و حتی با کمی جرات بیشتر متخصصان این حوزه را نداشتن مهارت تبدیل اطلاعات به پول و ثروت عنوان کرد.
- دوره‌های آموزشی رسمی و متون تخصصی حوزه علوم اطلاعات در ایران تا چه میزان الهام‌بخش کارآفرینی در این حوزه هستند؟
به باور بنده دوره‌های آموزشی رسمی و علی الخصوص دوره های مرسوم دانشگاهی حال حاضر شاید بتوانند دانش پایه برای ورود به این حوزه را فراهم نمایند ولی به هیچ وجه نتوانستهاند در فراگیری مهارتهای لازم برای ورود به عرصههای گوناگون کارآفرینی و علی الخصوص اطلافرینی نقش پررنگی ایفا کنند. در متون داخلی هم به جز تعدادی بسیار محدود به این حوزه ورود نکرده اند ولی در متون خارجی متخصصان و پژوهشگران رشتههای مختلف و علی الخصوص پژوهشگران بین رشتهای در حوزههای متفاوت و متنوعی این مباحث را با جزییات و شفاف کردن رویکردها و ارائه روشهای نوین دنبال کردهاند.
- چه پیشنهادهایی برای انجمن علمی کتابداری و اطلاعرسانی ایران و سایر مؤسسات و نهادهای علمی و حرفه‌ای مرتبط جهت ترویج هرچه بیشتر بحث کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات دارید؟
پیشنهاد کلی و عمومی بنده ورود به عرصه ی عمل است. انجمن و سایر نهاد های علمی و حرفه ای میتوانند نقش یک شتاب دهنده تخصصی را ایفا کنند و با ترغیب سرمایه گذاران خطر پذیر و فرشتگان نجات کسب و کار از یک سو و تشکیل کمیته ای تحت عنوان کارآفرینی و همچنین خیرین کارآفرین از سوی دیگر میتوانند بسیاری از مشکلات پیش روی کارآفرینان جوان را مرتفع کنند. بنده در خصوص ورود خیرین به این حوزه بسیار تاکید دارم در اکثر کشورهای توسعه یافته هم نقش خیرین در این عرصه انکار ناپذیر است. در حالی که با در نظر گرفتن آموزه های دینی و فرهنگی، ما در این حوزه بسیار عقب هستیم و انجمن در رفع این عقب افتادگی و فعال نمودن این حوزه میتواند نقش بی بدیلی داشته باشد. همچنین برگزاری استارت آپ ویکندها و همایشهای تخصصی میتواند بسیار مؤثر باشد.
- چه پیشنهادهایی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانششناسی جهت فعال شدن هر چه بیشتر در صنعت اطلاعات کشور دارید؟
سه پیشنهاد اصلی دارم اول : افزایش دانش و مهارت، دوم : افزایش دانش و مهارت و سوم : افزایش دانش و مهارت. پس از انجام این سه پیشنهاد باید خلاقیت و نوآوری همراه با ریسک پذیری را در خود نهادینه کنند و پس از ساختن یک تیم خوب وارد عمل شوند. البته تیم سازی در هر نوع کارآفرینی از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار هست و کارآفرینان جوان باید حتما با مراحل تیم سازی، تفاوت تیم و گروه و ویژگیهای یک تیم خوب آشنا شوند. امیدوارم روزی فرا برسد که دانشجویان و دانش آموختگان این رشته از دانش و مهارت کافی برخوردار باشند و به هیچ وجه دغدغه اشتغال و کار را نداشته باشند به امید آن روز …
