روندهای جهانی، کنشگری بومی: تجربهها و چشماندازهای کتابخانهها و آرشیوها
در دهه اخیر، زیستبوم اطلاعات، کتابخانه و آرشیو با موجی از دگرگونیهای شتابان روبهرو شده است؛ از توسعه هوش مصنوعی و دادههای کلان تا تحول در رفتار اطلاعجویی، حکمرانی داده و حقوق دسترسی به اطلاعات. گزارشهای روند جهانی، بهویژه مجموعه گزارشهای روند فدراسیون بینالمللی انجمنها و مؤسسههای کتابداری (ایفلا)، همراه با استانداردهای کتابخانهای و نیز چارچوبها، اسناد و استانداردهای شورای بینالمللی آرشیو (ایکا)، تصویری کلان از این دگرگونیها و پیامدهای آن برای سیاستگذاری و عمل حرفهای ارائه میدهند.
اما پرسش اصلی این فراخوان چیز دیگری است: این روندهای جهانی در بافتهای ملی، محلی و سازمانی ما چگونه تجربه شدهاند و چه نوع کنشگری بومی را میطلبند؟
این فراخوان میخواهد روایتهای کتابخانهها و آرشیوها از تجربههای گذشته و طراحی آینده را گردآوری کند؛ روایتهایی که نشان میدهند کتابداران، آرشیوداران و دیگر متخصصان اطلاعات تنها مصرفکننده روندها و استانداردهای جهانی نیستند، بلکه میتوانند با خوانش انتقادی، بومیسازی خلاق و بازآفرینی این گزارشها و اسناد، در شکلدهی به آینده حرفه و زیستبوم اطلاعات نقش فعال داشته باشند.
✨ اهداف این شماره
- بازخوانی انتقادی روندهای جهانی در زمینه کتابخانه، آرشیو و حکمرانی داده با تکیه بر تجربهها و بافتهای ملی، محلی و سازمانی.
- ثبت و تحلیل تجربههای میدانی کتابخانهها و آرشیوها در مواجهه با سیاستها، استانداردها و روندهای جهانی.
- شناسایی الگوهای کنشگری بومی که توانستهاند میان الزامات جهانی و نیازهای محلی تعادل ایجاد کنند.
- طرح پیشنهاد برای آینده؛ ترسیم چشماندازها، راهبردها و مهارتهای موردنیاز برای کنشگری حرفهای در سالهای پیش رو.
📌 موضوع محوری فراخوان
روندهای جهانی و کنشگری بومی در کتابخانهها و آرشیوها، با تمرکز بر تجربههای گذشته و چشماندازهای آینده
موضوعهای پیشنهادی (ارسال آثار محدود به این موارد نیست)
➤ تفسیر بومی روندهای جهانی
- خوانش و نقد گزارشهای روند کتابخانهای و آرشیوی از منظر تجربههای کشورها
- چالشهای ترجمه، بومیسازی و اجرای توصیههای بینالمللی
➤ حکمرانی داده و آرشیو در بافتهای ملی و محلی
- تجربههای موفق یا ناموفق در پیادهسازی استانداردها و چارچوبهای بینالمللی
- نسبت میان خطمشیهای ملی اطلاعاتی و روندهای جهانی در حوزه داده، آرشیو و دسترسپذیری
➤ سواد اطلاعاتی، رسانهای و تابآوری دیجیتال
- نقش کتابخانهها و آرشیوها در توانمندسازی جامعه در برابر اخبار کذب، دستکاری اطلاعات و تهدیدهای دیجیتال
- برنامهها و طرحهای بومی سواد اطلاعاتی و رسانهای و ارزیابی دستاوردها و چالشها
➤ کتابخانهها، آرشیوها و هوش مصنوعی
- تجربههای بومی در بهکارگیری هوش مصنوعی در سازماندهی، خدمات مرجع، دسترسپذیری و حفاظت
- ملاحظات اخلاقی و حقوقی استفاده از فناوریهای نو، با توجه به اسناد بینالمللی
➤ کنشگری حرفهای و جامعه محلی
- نقش انجمنهای حرفهای، شبکههای کتابداران و آرشیوداران و فعالیتهای داوطلبانه در پاسخ به روندهای جهانی
- مطالعات موردی از کنشگری بومی در موقعیتهای بحرانی (حوادث طبیعی، بحرانهای اجتماعی، سانسور، قطع اینترنت و…)
➤ سیاستگذاری، راهبرد و برنامهریزی آینده
- تجربه تدوین و اجرای اسناد راهبردی با الهام از روندهای جهانی
- سناریوپردازیهای آیندهمحور درباره نقش کتابخانهها و آرشیوها در دهه پیشرو
➤ مهارتها و ظرفیتسازی حرفهای
- نیازهای مهارتی جدید برای کتابداران و آرشیوداران در پرتو روندهای جهانی
- تجربههای آموزشی دانشگاهی و ضمنخدمت برای آمادهسازی نیروی انسانی آینده
➤ شکلهای مختلف روایت تجربه
- گزارشهای میدانی، مطالعات موردی، یادداشتهای سیاستی و تحلیلهای نظری درباره نسبت «روند جهانی / کنش بومی»
- نقد روششناختی بر شیوههای رایج ارزیابی و سنجش تأثیر
📚 قالبهای پیشنهادی برای ارسال
📥 شیوه ارسال
تمامی آثار فقط از طریق وبفرم رسمی نشریه شناسه دریافت میشوند:
🔗 وبفرم ارسال آثار
📅 مهلت ارسال: ۱۵ بهمن ۱۴۰۴
📖 انتشار شماره 24 : ۱۵ اسفند ۱۴۰۴
⏳ فرآیند بررسی
- اعلام نتیجه اولیه طی دو هفته کاری
- ارائه نتیجه بهصورت شفاف و محترمانه (پذیرش، نیازمند اصلاح، یا عدم پذیرش)
🌱 دعوت به مشارکت
نشریه شناسه از همه کتابداران، آرشیوداران، پژوهشگران و متخصصان حوزه علم اطلاعات دعوت میکند با نگارش مقاله، روایتها و تحلیلهای خود، تجربههای گذشته و چشماندازهای آینده را با ما در میان بگذارند. ما به دنبال آثاری هستیم که نشان دهند متخصصان اطلاعات تنها مصرفکننده روندها و استانداردهای جهانی نیستند؛ بلکه میتوانند با خوانش انتقادی، بومیسازی خلاق و بازآفرینی این اسناد، در شکلدهی آینده حرفه و زیستبوم اطلاعات نقشآفرین باشند.