خواندن به قصد لذت و توانمندسازی

در یک گزارش جدید در متن پژوهشی ارزنده، مزیت‌های خواندن به‌قصد لذت نشان داده‌شده است.

 شواهدی ارزنده

با جستجویی سریع در اینترنت و استفاده از اصطلاح «خواندن به‌قصد لذت»، 39 میلیون صفحه اینترنتی پربازدید برای شما نمایش داده خواهد شد که دارای طیف عظیمی از «شواهد» و گزارش‌ها می‌باشند. بااین‌حال بسیاری از آن‌ها تا حد زیادی داستان گونه‌اند و اغلب در بررسی دقیق‌تر فاقد شواهد ارزنده هستند. کسانی که سال‌های متمادی در زمینه‌های توسعه مطالعه و سواد کارکرده‌اند، می‌دانند که خواندن به‌قصد لذت در وهله اول به بیان منفعت‌های فردی می‌پردازد که از خواندن کتاب لذت می‌برد. بااین‌حال، در یک جامعه به‌شدت داده محور، برای اثبات آنچه می‌دانیم به شواهدی قوی نیاز داریم.

 

دفتر نمایندگی مطالعه [2] در سال 2014 از سوی بنیاد پیتر ساوربی [3]برای انجام پروژه مشترک در مورد توسعه چارچوب نتایج مطالعه، کمک‌های مالی زیادی دریافت کرد. هدف اصلی این پروژه جمع‌آوری و خلاصه‌سازی یافته‌های بسیار قاطع در ارتباط با پیامدهای بی‌سوادی در امر خواندن به‌قصد لذت یا توانمندسازی است. هدف دیگر این پروژه بررسی نتایج عام خواندن به‌قصد لذت است و صرفاً به بررسی سطح سواد یا آموزش نمی‌پردازد. برای بررسی شواهد اخیر در مورد این نتایج از مطالعه گزارش‌ها و بررسی منابع استفاده‌شده است.

 یافته‌ها

از سوی سازمان‌های همکار {این پروژه} گروهی شکل گرفت که گزارش‌های آن‌ها (توسط گروه مشاوره BOP و بودجه آن توسط گروه تراست ساوربی تأمین شد) در حال حاضر در دسترس است. از نایب‌رئیس CILIP (موسسه متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی) دعوت کردم تا عضوی از این گروه باشد و حال از به اشتراک‌گذاری این گزارش فوق‌العاده قدرتمند بسیار خوشحالم.

به‌طور خلاصه، این سند شواهد صریحی ارائه می‌کند مبنی بر اینکه خواندن به‌قصد لذت می‌تواند حس همدلی را افزایش دهد، موجب بهبود در روابط با دیگران شود، علائم افسردگی و زوال عقل را کاهش داده و تندرستی در طول زندگی را بهبود بخشد.

این گزارش در پژوهشی گسترده، تأثیر خواندن به‌قصد لذت را در طیف وسیعی از گروه‌های سنی و شرایط مختلف بررسی می‌کند. در این مطالعه مزیت‌های زیادی {از خواندن به‌قصد لذت} کشف شد که از میان آن‌ها می‌توان به بهبود سرمایه اجتماعی برای کودکان، جوانان و به‌طورکلی جمعیت بزرگسال، ارتباط بهتر میان والدین و کودک و کاهش علائم افسردگی و زوال عقل در بزرگسالان اشاره داشت.

یکی از یافته‌های مهم این گزارش، فهرستی است از نتایج قابل‌اطمینان در مورد خواندن به‌قصد لذت در میان بزرگسالان و کودکان و همچنین افراد با نیازهای خاص. این نتایج عبارت است از: کسب آگاهی بیشتر از سایر فرهنگ‌ها، بهبود رفاه اجتماعی، ارتباط اجتماعی و افزایش همدلی. هنگامی‌که به‌واسطه افزایش نیازها یا مسائل بهداشتی در افراد به بررسی تأثیر خواندن به‌قصد لذت پرداختیم، دریافتیم افرادی که از خواندن لذت می‌برند، دارای سواد سلامت بهتری هستند و توان بیشتری در دسترسی به اطلاعات مربوط به شرایط خود دارند. همچنین این گزارش شواهدی در مورد نتایج فردیِ حاصل از خواندن به‌قصد لذت در زمینه نیازهای بهداشتی بزرگسالان یافته است، شواهدی نظیر کاهش علائم افسردگی، کاهش علائم زوال عقل، احساس تعلق فردی و اجتماعی بیشتر و به‌طورکلی آرامش و گریزگری.

شواهد این گزارش در مورد کودکان و افراد جوان نشان داد که خواندن به‌قصد لذت در میان این گروه نه‌تنها موجب افزایش موفقیت تحصیلی آن‌ها می‌شود بلکه بر افزایش واژگان احساسی آن‌ها نیز تأثیر مفید دارد. کودکان و نوجوانانی که به‌قصد لذت بردن مطالعه می‌کنند، بهتر ارتباط برقرار می‌کنند و سطح درک احساسی آن‌ها نسبت به سایرین بیشتر است. این افراد، به‌احتمال‌زیاد در مدرسه نمره‌های بالاتری کسب می‌کنند، همچنین احتمالاً تصویر ذهنی مثبت‌تری از خود دارند و به‌طورکلی از واژگان مثبت‌تری استفاده می‌کنند. از مطالعات انجام‌شده در مورد کودکان می‌توان به‌عنوان مدلی برای تجزیه‌وتحلیل فرآیندهای عاطفی روزمره آنها استفاده کرد و از رشد عاطفی آن‌ها حمایت نمود. این امر به‌نوبه خود نشان می‌دهد که خواندن به‌قصد لذت، یک روش مهم برای مبارزه با مسائلی نظیر انزوای اجتماعی، افسردگی نوجوان و رهایی از قید روابط اجتماعی و آموزشی است.

 گام‌های بعدی

این گزارش سندی مفید و شروعی مطمئن برای انجام پژوهش‌های بیشتر با اهداف خاص‌تر است. نبود پژوهش‌های پزشکی منحصربه‌فرد در مورد تأثیر مثبت خواندن تفریحی بر افراد با شرایط عصبی، لزوم افزایش این نوع مطالعات را نشان می‌دهد.

از یافته‌های کلیدی این گزارش این است که خواندن به‌قصد خواندن، پیش‌نیازی برای تمامی نتایج مثبت است: افرادی که خواندن را انتخاب کرده و از انجام آن لذت می‌برند، شاید در اوقات فراغت خود به‌تمامی این مزایای گسترده دست می‌یابند. مشخص است که نگرش‌های منفی نسبت به خواندن به‌قصد لذت، بر فرد و هم‌چنین بر جامعه به‌عنوان یک کل تأثیر منفی دارد، بنابراین لازم است نگرش مثبتی نسبت به خواندن در میان جامعه ایجاد شود.

در اینجا نکته صریحی برای دسترسی به کتاب و انتخاب مطالب ارزنده توسط افراد حرفه‌ای با توجه نیازهای خاص جامعه وجود دارد. این افراد حرفه‌ای کسانی هستند که به راهنمایی در مورد ادبیات پرداخته و می‌توانند از اعضای جامعه خود برای خواندن به‌قصد لذت حمایت کنند، این افراد همان کتابداران هستند.

هیچ‌کس بهتر از یک کتابدار حرفه‌ای نمی‌تواند با افرادی که قصد لذت بردن از مطالعه را دارند تعامل داشته باشد. این کتابداران شامل کتابداران کتابخانه‌های عمومی، زندان، مدرسه، بیمارستان‌ها و کتابداران دانشگاهی هستند. می‌توان مهارت‌های افراد جامعه را برای انجام کارها با حمایت از خواندن به‌قصد لذت بهبود بخشید.

این گزارش در گام نخست جهت بهبود همکاری در ارزیابی بخش خواندن طراحی شد و برای انجام یک پروژه گسترده از بنیاد پیتر ساوربی کمک مالی دریافت کرد. دفتر نمایندگی مطالعه با پشتیبانی توسط گروه فرمان، و به‌منظور توسعه چارچوبی برای نتایج ارزنده در امر خواندن، از این یافته‌ها استفاده کرد و به مرحله بعدی این پروژه گام گذاشت. هدف از این مطالعه، درک بهتر منافع فردی و اجتماعی سنجه‌پذیر و مطمئن، بهبود کیفیت شواهد موجود، گسترش برنامه‌های خواندن، و پرورش حس و درک بهتر در امر خواندن به‌قصد لذت است.

عبارات «خواندن به‌قصد لذت» و «خواندن تفریحی» در متن این گزارش به‌جای یکدیگر استفاده‌شده‌اند. اصطلاح «خواندن برای توانمندسازی» (طبق اهداف این گزارش) به‌عنوان «تبادل‌های متن به‌عنوان وسیله‌ای برای پرورش نفس و پیشبرد سواد خود» تعریف‌شده است. مطالعه مطالب غیرداستانی مانند کتب مربوط به هنر یا کتب کمک به خود، مثالی از این نوع مطالعه می‌باشند.

هر دو عبارت در تمام فرمت‌ها و رسانه‌ها برای تعریف خواندن به‌قصد لذت و توانمندسازی مورداستفاده قرارگرفته‌اند.

 همکاران

دفتر نمایندگی مطالعه چارچوب همکاری با شورای هنر انگلستان [4]، انجمن آموزش کتابداران ارشد برای کودکان[5]، بوک تراست[6]، موسسه متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی[7]،بنیاد موقوفه آموزش‌وپرورش[8]، بنیاد ملی سوادآموزی[9]، انجمن ناشران[10]، شورای کتابخانه و اطلاع‌رسانی اسکاتلندی[11]، جامعه نویسندگان و جامعه کتابداران ارشد[12] را ایجاد کرد.

 منابع:

متن کامل سند را می‌توان از وب‌سایت Reading Agency دانلود کرد. این وب‌سایت حاوی فهرست کتاب‌های مورداستفاده در این گزارش است.

[1] Reading for pleasure and empowerment: http://www.cilip.org.uk/blog/reading-pleasure-empowerment

[2].The Reading Agency

[3].The Peter Sowerby Foundation

[4].The Reading Agency is creating the framework in collaboration with Arts Council England

[5]. Association of Senior Children’s and Education Librarians

[6]. Book Trust

[7]. Chartered Institute of Library and Information Professionals

[8]. Education Endowment Foundation

[9]. National Literacy Trust

[10]. Publishers Association

[11]. Scottish Library and Information Council

[12]. Society of Authors and the Society of Chief Librarians

مترجم: نازنین مومن‎زاده (n.momenzade@tabrizpl.ir)

 

با تشکر از آقای علی اکبری دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد برای پیرایش این مطلب