موضوع محوری: تاب‌آوری و چالش‌های حقیقت در عصر دیجیتال
دوستان عزیز کتابدار و آرشیویست؛
امروز با جهانی روبه‌رو هستیم که هم فرصت‌های شگفت‌انگیز فناوری را پیش رو گذاشته، و هم تهدیدهایی چون حملات سایبری و اخبار جعلی را. پرسش اساسی این است:
📍 چگونه می‌توانیم در چنین شرایطی، هم خدمات پایدار ارائه دهیم و هم اعتماد عمومی را پاس بداریم؟
🔹 پاسخ به این پرسش، نیازمند بازاندیشی در مفهوم «تاب‌آوری دیجیتال» و «تاب‌آوری اطلاعاتی» و واکاوی «چالش‌های حقیقت» است. «تاب‌آوری دیجیتال» همان توان ادامه‌دادن در دل بحران‌های فناورانه و حفظ تداوم سرویس است؛ و «تاب‌آوری اطلاعاتی» به صیانت از اصالت، تمامیت و دسترس‌پذیریِ مستمرِ محتوا و امکان راستی‌آزمایی آن‌ها اشاره دارد. «چالشِ حقیقت» نیز به کوشش برای اعتمادبه‌داده‌ها و مقابله با اطلاعات نادرست مربوط می‌شود. در این میان، هوش مصنوعی ابزار تازه‌ای است که فرصت‌ها و دغدغه‌های خاص خود را دارد، و کتابخانه‌ها همچنان می‌توانند به‌عنوان فضای مشارکت مدنی و گفت‌وگو نقشی کلیدی ایفا کنند.
«شناسه» نشریه‌ای است که با قلم و نگاه شما جان می‌گیرد.
از شما دعوت می‌کنیم با یادداشت‌ها، روایت‌ها، تجربه‌های زیسته و مصاحبه‌ها در این گفت‌وگو سهیم باشید.
✨ اهداف این شماره
- بازتاب تجربه‌ها و روایت‌های حرفه‌ای در حوزه تاب‌آوری دیجیتال و تاب‌آوری اطلاعاتی
- معرفی راهکارهای عملی و میان‌رشته‌ای برای مقابله با اخبار جعلی و اطلاعات تحریف‌شده
- برجسته‌سازی نوآوری‌های کتابخانه‌ها و آرشیوها در خدمت‌رسانی پایدار و قابل اتکا
- ترسیم نقشی فعال برای کتابداران و آرشیویست‌ها در صیانت از حقیقت و اعتماد عمومی
📌 محورهای پیشنهادی
۱. تاب‌آوری دیجیتال و پایداری خدمات
- تجربه‌های جهانی کتابخانه‌ها و آرشیوها در بحران‌های فناورانه
- سیاست‌ها و ابتکارهای سازمانی برای تداوم خدمات در شرایط اختلال
- مدیریت ریسک و برنامه‌ریزی اضطراری
- امنیت سایبری، پشتیبان‌گیری و نگهداشت / حفاظت دیجیتال اسناد
- عدالت دیجیتال و نقش کتابخانه‌ها در دسترس‌پذیری پایدار
۲. حقیقت‌جویی و تاب‌آوری اطلاعاتی
• آموزش مهارت‌های راستی‌آزمایی دیجیتال (Fact-checking)
• خدمات و ابتکارهای کتابخانه‌ای در مقابله با اخبار جعلی و اطلاعات تحریف‌شده
• همکاری میان‌رشته‌ای کتابخانه‌ها با رسانه‌ها و نهادهای مدنی
• راهکارهای تقویت اعتماد عمومی به اطلاعات معتبر و حفظ اصالت/تمامیت محتوا (provenance/fixity)
۳. هوش مصنوعی و اخلاق؛ چشم‌اندازهای تاب‌آوری و حقیقت
- پیامدهای اخلاقی استفاده از هوش مصنوعی در هر دو سطح دیجیتال (خدمات) و اطلاعاتی (محتوا)
- فرصت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در اکتشاف و راستی‌آزمایی اطلاعات
- مهارت‌آموزی نیروی انسانی در عصر هوش مصنوعی
- پیامدهای حرفه‌ای و شغلی در حضور هوش مصنوعی
- نقش کتابخانه‌ها در ترویج استفاده مسئولانه از ابزارهای هوش مصنوعی
۴. کتابخانه‌ها به‌عنوان بستر اعتماد و گفت‌وگوی اجتماعی
- کتابخانه‌ها به‌عنوان فضای بی‌طرف برای مشارکت مدنی
- خدمات نوآورانه در ارتقای سواد اطلاعاتی و دیجیتال
- نمونه‌های موفق همکاری میان نهادهای علمی، مدنی و کتابخانه‌ها
- روایت‌های میدانی از مواجهه با بحران‌های اطلاعاتی
✍️ قالب‌های پیشنهادی برای ارسال
- دریچه: دیدگاه تحلیلی یا یادداشت کوتاه
- تراوش: مقاله، تجربه‌نگاری یا یادداشت موضوعی
- گپ‌وگفت: پیشنهاد یا متن مصاحبه
- خاطرات: روایت‌ها و تجربه‌های زیسته
- نیشخند: طنز حرفه‌ای و فرهنگی
- پژواک – صدای حرفه‌مندان: دغدغه‌ها و نگاه‌های صنفی
- پژواک – صدای دانشجو: دیدگاه‌ها و تجربه‌های دانشجویان
- تاریخ شفاهی: روایت‌ها و مصاحبه‌های ثبت‌شده با افراد تأثیرگذار
- ویترین تجربه: معرفی و تحلیل پروژه‌ها و نوآوری‌های میدانی
- محتوای چندرسانه‌ای: پادکست / ویدئو / روایت تصویری
📥 شیوه ارسال
تمامی آثار صرفاً از طریق وب‌فرم رسمی نشریه شناسه دریافت می‌شوند:
🔗 وب‌فرم ارسال
📅هلت ارسال: پایان مهر ۱۴۰۴
📖شماره ویژه «تاب‌آوری و چالش‌های حقیقت در عصر دیجیتال» در ۱۵ آذر ۱۴۰۴ منتشر خواهد شد.
⏳ فرآیند بررسی
- پذیرش اول بعد از دو هفته کاری
- اعلام نتیجه به‌صورت شفاف و محترمانه (پذیرش، اصلاح یا عدم پذیرش)
🌱دعوت به مشارکت
این شماره تنها با قلم و روایت‌های شما معنا پیدا می‌کند. هر یادداشت، هر تجربه و هر روایت می‌تواند چراغی برای مسیر حرفه‌ای ما باشد. بیایید با هم صدای کتابداری و آرشیو را در گفت‌وگوی جهانی درباره تاب‌آوری دیجیتال و تاب‌آوری اطلاعاتی و حقیقت بلندتر کنیم.