عدالت و تابآوری در عصر هوش مصنوعی؛ آینده مشاغل علم اطلاعات و دانششناسی
هدف این مطالعه بررسی پیامدهای هوش مصنوعی در اشتغال حوزه علم اطلاعات و دانششناسی در ارتباط با چارچوبهای اخلاقی و نظریه تابآوری است. این مقاله با استفاده از روش تحلیل سنتزی کیفی، سه چارچوب اخلاقی یعنی عدالت توزیعی، انصاف رویهای و اخلاق توانمندسازی را با عناصر تابآوری شامل بازستانی، سازگاری و شکوفایی تلفیق میکند. یافتهها نشان داد که پیامدهایی مانند عدم امنیت شغلی، حذف از تصمیمگیری و توسعه حرفهای نامتوازن، بهطور همزمان با اصول اخلاقی و ظرفیتهای سازگاری مرتبط هستند. خلأهای حکمرانی بهعنوان نقاط همگرایی شناسایی شد که همه ابعاد اخلاقی و تابآوری را تحتتأثیر قرار میدهند. دستاوردهای این مطالعه بهطور کاربردی پیشنهادهایی را برای دانشجویان علم اطلاعات و دانششناسی، متخصصان این حوزه، نهادهای آموزشی و سیاستگذاران بهمنظور پیشگیری از پیامدهای پیادهسازی هوش مصنوعی در حذف یا تغییر مشاغل علم اطلاعات و دانششناسی ارائه میدهند. این پیشنهادها بر پایه چارچوبهای اخلاقی عدالتمحور و نیز عناصر اصلی در تابآوری ارائه شده است. دانشافزایی در ترمیم شکافهای دانش و مهارت، افزایش سطح سواد هوش مصنوعی، بازنگری در برنامههای آموزشی، تمرکز بر آموزش ضمن خدمت، توزیع برابر فرصتهای شغلی و پشتیبانیهای حاکمیتی از جمله این راهکارها هستند. یافتهها، دستاوردها و پیشنهادها در این مقاله، برگرفته از مدل مفهومی نوین ارائه شده در همگرایی پیامدهای شغلی ناشی از پیادهسازی هوش مصنوعی در ارتباط با چارچوبهای نظری اخلاقمحور و عناصر کاربردی در افزایش تابآوری در این زمینه است.