انجمن یک شتاب‌دهنده تخصصی کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات، در گپ‌و گفت با : دکتر بهروز بیات (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی همدان)

• جهت آشنائی هر چه بیشتر خوانندگان نشریه، ممنون می‌شوم سوابق علمی و حرفه‌ای خود در حوزه کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات را تشریح کنید.

عرض سلام و وقت بخیر دارم خدمت خوانندگان عزیز و دانش دوست نشریه شناسه

 بهروز بیات هستم عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، کارشناس آموزش زبان انگلیسی، کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی و دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش شناسی با گرایش مدیریت اطلاعات از دانشگاه آزاد اسلامی. دوره MBA یکساله  و دوره  مدرس کارآفرینی را زیر نظر کانون فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف در سال 85 گذرانده ام. به عنوان منتور با پارک های  علم و فناوری،  مراکز رشد و شتاب دهنده­ها همکاری دارم. در سال 1391 در جشنواره کارآفرینان استان به عنوان کارآفرین برتر استان همدان معرفی شدم. چندین کسب و کار و شرکت را از ابتدای تأسیس تا رسیدن به مراحل رشد همراهی کرده­ام و شکر خدا توانسته­ام قدم­هایی را برای اشتغال مستقیم و غیر مستقیم حداقل 200 دانش­آموخته دانشگاه  بردارم. آخرین حوزه کاری من تأسیس گروه علمی پژوهشی “بامادانا” هست. به عنوان یکی از 5 عضو اصلی گروه سعی کرده­ام با استفاده مناسب از فن آوری اطلاعات و اصول دورکاری، دانش و مهارت افراد را در ایجاد ارزش افزوده برای اطلاعات به کار ببرم. ما در این گروه با الهام از قانون دوم رانگاناتان و رسیدن به اصل “هر شهروندی اطلاعاتش” در عصر اطلاعات و روزگار اکنون در پی تأمین اطلاعات مورد نیاز شهروندان در تمام حوزه­ها هستیم و معتقدیم شهروندان امروز برای تصمیم­گیری در تمام امور نیاز به اطلاعات درست، به موقع و کافی دارند و حاضرند برای این اطلاعات هزینه پرداخت کنند. ما در این گروه با شعار “توانا بود هرکه با ما بود” ارائه خدمات مطلوب را اصل اساسی خود قرار داده­ایم.

• از دیدگاه شما، چه حوزه‌های جدیدی برای کارآفرینی در صنعت اطلاعات در پیش روی متخصصان این رشته در ایران وجود دارد؟

کتابداران و اطلاع­رسانان سالهاست که با توسعه­ی مهارت­های اطلاعاتی و ورود به عرصه­ی کارهای گوناگون مانند مدیریت دانش، فرصت­هایی را برای تبیین ارزش خویش بدست آورده­اند، اما به نظر بنده  با ورود به عرصه اطلافرینی و نهادینه کردن آن در حوزه کسب و کار نتایج بهتری نیز به دست خواهند آورد. اطلافرینی کارآفرینی با اطلاعات و کالاهای اطلاعاتی است و به اطلافرینان کمک می­کند تا بتوانند در آوردگاهی به نام بازار، به هماوردی بپردازند و با سودآوری در این عرصه پاداش­های مورد انتظار را دریافت نمایند. بنده به ایجاد ارزش افزوده در بخش­های مختلف صنعت اطلاعات ایمان راسخ دارم و بر این باورم که متخصصان علم اطلاعات و دانش­شناسی در قلمروهای متعدد این صنعت می­توانند ورود کنند. از جمله این موارد می­توان به آزادکاری­ها ( freelancing) اشاره کرد. آزاد کارها در سال 2017 درآمدهای بسیار خوبی داشته­اند و بر اساس گزارش مجله فوربس آزاد کاری جزو 5 کسب و کار پردرآمد در دنیا بوده است. در این حوزه به طور معمول درآمد ها از دو شیوه کلی کسب می­شوند، تبدیل مهارت به پول و پاداش­های مالی و تولید و تبدیل محتوا به پول و پاداش­های مالی، البته اینها کلیت ماجرا هستند و به تعداد افراد و بسته به خلاقیت و نوآوری آنها شیوه­های مختلف برای انجام این امر می­توان طراحی کرد. انشاالله اگر عمری بود و فرصتی پیش آمد در کارگاه­های تخصصی می­توان جزییات را تبیین و تشریح کرد.

• به نظر شما، به عنوان یکی از افراد دارای دانش تخصصی و تجربه‌های حرفه‌ای سودمند در رابطه با کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات، چالش‌های پیش‌روی متخصصان این حوزه جهت کارآفرینی کدامند؟

   با ورود به هزاره سوم میلادی، دنیای اطلاعات تمایل به تغییر رویه و تجدید نظر در نوع و شکل ارتباط بین افراد با دیگران و حفظ دارایی‎های فرهنگی بشر داشته که حرکت‎های عظیمی هم در این راستا انجام شده است.  همچنین کارآفرینی فرایندي است که درمحیط­ها و مجموعه­هاي مختلفی اتفاق می­افتد و طی آن تغییرات در سیستم اقتصادي از طریق نوآوري­هاي افرادي که به فرصت­هاي اقتصادي واکنش نشان می­دهند، رخ می­دهد که این باعث ایجاد ارزش فردي و اجتماعی می­شود. از سوی دیگر افزایش روز افزون حجم اطلاعات، گسترش سریع اینترنت، تولید قالب‎های گوناگون اطلاعاتی، پیدایش و تحول چند­رسانه‎ای‎ها و تمایل فزاینده پژوهشگران برای دسترسی به قالب الکترونیکی اطلاعات، نقش و عملکرد متخصصان علوم اطلاع­رسانی را در جهان امروز دستخوش تحول ساخته است. به‎گونه‎ای که در حال حاضر اینترنت گسترده‎ترین و روزآمد‎ترین منبع اطلاعاتی بوده و عمومیت آن همچنان رو به افزایش است. امروزه، کارشناسان اطلاعات مجبور هستند از استراتژی­ها و مهارت­های نوینی برای دگرگونی، بقا و هماوردی در دنیای اطلاعات مجازی بهره جویند. بررسی نوشته­ها، پژوهش­ها، نظر متخصصان حوزه­ای و نیز استفاده از شیوه­های­های علمی، روش­های سودآور را برای تولید، سازماندهی، و اشاعه اطلاعات نشان می­دهد. این روش­ها که به عنوان روش­های اطلافرینی از سوی پژوهشگران گوناگون پذیرفته شده­اند می­توانند به آنها در ایجاد فرایند اطلافرینی کمک کنند. لذا با توضیحات فوق میتوان مهم ترین چالش پیش روی دانش آموختگان علم و اطلاعات و دانش شناسی و حتی با کمی جرات بیشتر متخصصان این حوزه را نداشتن مهارت تبدیل اطلاعات به پول و ثروت عنوان کرد.

• دوره‌های آموزشی رسمی و متون تخصصی حوزه علوم اطلاعات در ایران تا چه میزان الهام‌بخش کارآفرینی در این حوزه هستند؟

به باور بنده دوره‌های آموزشی رسمی و علی الخصوص دوره های مرسوم دانشگاهی حال حاضر شاید بتوانند دانش پایه برای ورود به این حوزه را فراهم نمایند ولی به هیچ وجه نتوانسته­اند در فراگیری مهارتهای لازم برای ورود به عرصه­های گوناگون کارآفرینی و علی الخصوص اطلافرینی نقش پررنگی ایفا کنند. در متون داخلی هم به جز تعدادی بسیار محدود به این حوزه ورود نکرده اند ولی در متون خارجی متخصصان و پژوهشگران رشته­های مختلف و علی الخصوص پژوهشگران بین رشته­ای در حوزه­های متفاوت و متنوعی این مباحث را با جزییات و شفاف کردن رویکردها و ارائه روش­های نوین دنبال کرده­اند.

• چه پیشنهادهایی برای انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران و سایر مؤسسات و نهادهای علمی و حرفه‌ای مرتبط جهت ترویج هرچه بیشتر بحث کارآفرینی در حوزه علوم اطلاعات دارید؟

پیشنهاد کلی و عمومی بنده ورود به عرصه ی عمل است. انجمن و سایر نهاد های علمی و حرفه ای می­توانند نقش یک شتاب دهنده تخصصی را ایفا کنند و با ترغیب سرمایه گذاران خطر پذیر و فرشتگان نجات کسب و کار از یک سو و تشکیل کمیته ای تحت عنوان کارآفرینی و همچنین خیرین کارآفرین از سوی دیگر می­توانند بسیاری از مشکلات پیش روی کارآفرینان جوان را مرتفع کنند. بنده در خصوص ورود خیرین به این حوزه بسیار تاکید دارم در اکثر کشورهای توسعه یافته هم نقش خیرین در این عرصه انکار ناپذیر است. در حالی که با در نظر گرفتن آموزه های دینی و فرهنگی، ما در این حوزه بسیار عقب هستیم و انجمن در رفع این عقب افتادگی و فعال نمودن این حوزه می­تواند نقش بی بدیلی داشته باشد. همچنین برگزاری استارت آپ ویکند­ها و همایش­های تخصصی می­تواند بسیار مؤثر باشد.

• چه پیشنهادهایی برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی جهت فعال شدن هر چه بیشتر در صنعت اطلاعات کشور دارید؟

سه پیشنهاد اصلی دارم اول : افزایش دانش و مهارت، دوم : افزایش دانش و مهارت و سوم : افزایش دانش و مهارت. پس از انجام این سه پیشنهاد باید خلاقیت و نوآوری همراه با ریسک پذیری را در خود نهادینه کنند و پس از ساختن یک تیم خوب وارد عمل شوند. البته تیم سازی در هر نوع کارآفرینی از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار هست و کارآفرینان جوان باید حتما با مراحل تیم سازی، تفاوت تیم و گروه و ویژگی­های یک تیم خوب آشنا شوند. امیدوارم روزی فرا برسد که دانشجویان  و دانش آموختگان این رشته از دانش و مهارت کافی برخوردار باشند و به هیچ وجه دغدغه اشتغال و کار را نداشته باشند به امید آن روز …